Marka Tescili Hakkında Tüm Merak Ettikleriniz
Marka mı Patent mi ?
Genel tabir ile, sokaktaki insanın patent almak diyerek ifade ettiği eylem esasında SINAİ MÜLKİYET hakları kapsamında birçok farklı konuya dair genel bir tanımlamayı ifade ediyor. Bunun doğrusu ise ; isim haklarına sahip çıkılmak istendiğinde MARKA TESCİLİ, bir buluşun, farklılıkları, faydası, sağladığı teknik gelişme itibariyle koruma altına alınması istendiğinde PATENT ya da FAYDALI MODEL TESCİLİ, bir ürünün farklı olan tasarımı, özgünlüğü yani görselliği itibariyle koruma altına alınmak istenmesi halinde ise TASARIM TESCİLİ olarak ifade edilmesi gerekiyor.
Marka Tescili mi Ticari Unvan mı ?
Firmalar ya da girişimcilerin aklını karıştıran bir konu da marka tescili ile ticari unvanın sağladığı haklar arasındaki farklar. Ticari unvan, ilgili işletme / kuruluş ya da girişimcinin bulunduğu şehir ve bağlı olduğu ticaret odası itibariyle birebir aynı isimde bir şirket daha kurulmasını engelleyebiliyor, evet. Ancak örneğin bu şehir dışındaki 80 şehirde aynı isimde bir firmanın / girişimcinin ortaya çıkmasını engellemiyor. Dolayısıyla sunulan kaliteli hizmet ya da özel – farklı olduğu düşünülen ürünlerin ismini korumanın tek ve geçerli yolu Marka Tescili yaptırmak. Marka tescili yaptırarak tüm ülkede ve ilgili olunduğu belirtilen konularda bu ismin haklarına sahip çıkılabilmiş olunuyor. Böylece, herhangi bir şekilde birebir aynısı ya da benzeyen bir kullanıma karşılık hukuki işlem yapabilme hakkına sahip çıkılabilmiş olunuyor.
Marka Tescili Zorunlu mu ? Kimler için Marka Tescili?
Marka tescili zorunlu olan bir işlem olmamakla birlikte isim haklarına sahip çıkılması anlamına geliyor. Böylece aynı ismin yani markanın, birden fazla kullanımının önüne geçilerek , kafa karışıklığına sebep olan, markaların birbirine karıştırılabileceği şekilde kullanımının engellenmesi amaçlanıyor.
Bir marka oluşturmak ve marka tescili yaparak isim haklarına sahip çıkmak ;
- Yeni iş kuran,
- Olan işi itibariyle sunduğu hizmet ya da ürünü farklılaştırmak niyetinde olan,
- Geleceğe dair iddia sahibi olan,
- İşini büyütmek ve farklılığını korumak isteğindeki girişimcilerin öncelikle yapması gereken, farklılıklarını koruyabilmeleri ve sektördeki bilinirliklerini güvenle arttırabilmeleri ve taklit edilmelerini önleyebilmelerini sağlayacak hukuki haklara sahip çıkmaları sonucunu doğuran bir eylemdir.
Marka Nedir? Nasıl Bir Koruma Sağlar ?
Marka bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından ve hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan koruma konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dahil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajların biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir.
Bir ibarenin marka tescilinin olabilmesi için ;
- Daha önce başkaları tarafından tescil edilmemiş olması ,
- Farklılaştırıcı unsurlara sahip olması,
- İlgili olunan iş konusunda genel anlamı olan– jenerik kelimelerden ibaret olmaması,
- Genel ahlak, örf adetlere aykırı olmaması,
- Bütünlüğü itibariyle değerlendirildiğinde de kendine özgü ve ayırt edici unsurlara sahip olması gerekmektedir.
Günümüzde marka işletmeden ayrılabilir niteliktedir. Hukukumuzda da marka, işletmeden ayrı devredilebilir ve lisansa konu olabilir. Dolayısıyla bir markanın gayrimenkul gibi satılabilmesi, devredilebilmesi, kiralanması mümkündür.
Tasarım Tescili Nedir ? Nasıl Bir Koruma Sağlar ?
Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür.
Bir ürünün tasarım tescilinin konusu olabilmesi için yenilik ve ayırt edicilik kriterlerine sahip olması gerekir. Yenilik unsuru sözkonusu tasarımın daha önce dünyada hiçbir yerde kamuya sunulmamış olması anlamına gelmekte iken ayırt edicilik unsuru ürüne göre farklı yorumlamaları gerektirir. Örneğin, tasarımcının tasarımı geliştirme özgürlüğünün olduğu durumlarda küçük farklılıklar yaratmak ayırt ediciliği sağlayamayacağı halde tersine, tasarımcının özgürlüğünün sınırlı olduğu durumlarda da, ufak değişiklikler ayırt ediciliğin sağlanması için yeterliliği sağlayacaktır.
Yani bazı ürünlerde tek bir farklılaştırma ürünün genel görüntüsünde yarattığı büyük fark ile ayırt ediciliği sağlayabilirken, bazı ürünlerde 3-5 farklılaştırma bile ayırtediciliği sağlayamayabilmektedir. Dolayısıyla, standart olarak her tasarım için, net olarak şu adette farklılık oluşturmakla diğer ürünlerden ayırt edilebilmesi mümkün kılınır gibi bir şey demek doğru değildir.
Patent ve Faydalı Model Tescili Nedir? Nasıl Bir Koruma Sağlar ?
Patent tescilinin konusu buluştur. Buluş, teknik alanda spesifik bir problemin çözümüdür. Patent, teknik yönü olan buluşlara verilir; teknik saha dışında kalan buluşlara patent verilmez.
Aynı teknik probleme birden çok , farklı çözümler üretilebilir. Dolayısıyla aynı teknik soruna ilişkin birden çok teknik çözüm ortaya konulup, ortaya konan bu farklı teknik çözümler itibariyle herbir buluşa farklı patentler alınabilir.
Sanayiye uygulanabilir olan, teknik bir çözüm ortaya koyan buluşlara resmi organlarca düzenlenen ve izinsiz kullanımları belirli bir süre engelleme yetkisi veren resmi nitelikte bir belgedir. Hem buluş üzerindeki tekel hakkı hem de bu hakkı ispatlayan belgeyi ifade eder.
Bir buluşa patent belgesi verilebilmesi için sözkonusu buluşun yeni, tekniğin bilinen durumunu aşması ve sanayiye uygulanabilir olması gerekir.
Bazı buluşlar ise buluş basamağı taşımadığından patent korumasından mahrum kalır. Bu yüzden faydalı model koruması, esas itibariyle patentle korunamayan ama teknolojik yenilik içerdiği için korunması faydalı ve gerekli görülen buluşlar bakımından benimsenmiştir.
Faydalı model korumasından yararlanacak buluşlarda, buluş basamağını / tekniğin bilinen durumunu aşma şartı aranmaz.
Marka / Patent / Tasarım Tescilinin kapsamı ? Türkiye’mi tüm Dünya ülkeleri mi?
Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde yapılan Marka / Patent / Faydalı Model ve Tasarım tescil işlemleri Türkiye sınırları içinde koruma sağlar. Ülke sınırları içine yurtdışından getirilecek olası benzer kullanımlar da hak ihlaline girer ve ülke sınırları içinde her türlü hukuki işlem yapma hakkı tescil belgesi sahibine aittir. Dolayısıyla Türkiye’de tescil işlemini yapmış olmak, hak ihlalini yapan yurtiçinden ya da yurtdışından da olsa , eylemi gerçekleştirenin milliyeti, ürünün menşeine bakılmadan doğrudan doğruya tescil sahibinin haklarını ihlal anlamına gelmektedir denilebilir.
Dünya’nın başka ülkelerinde hak sahibi olabilmek için ise ilgili olunan ülkelerde tescil talebinde bulunmak gerekmektedir. Uluslararası belirli kuruluşlar aracılığıyla birçok ülkede birden tescil talebinde bulunmak mümkündür. Diğer bir yöntem ise, doğrudan ilgili olunan ülkedeki ilgili yasalara haiz olarak ülkesel başvuru yapmaktır. Uluslararası anlaşmalara bağlı olarak kurulmuş olan uluslararası kuruluşlar aracılığıyla işlemler yapıldığında ise hem standartlaştırılmış bir şekilde başvuru yapılabilmesi imkanı doğmakta hem de daha uygun maliyetlere işlemler yapılabilmektedir.
Marka belirlerken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir ?
Bir işe başlama kararının önemli olduğu kadar bu işin 3. Kişilerce algısının, bilinirliğinin sağlanacağı isminin, yani markanın seçimi de çok önemlidir. Bir markanın belirlenmesi aşamasında ileride sorun olmadan işlemlerin yürütülebilmesi için belirli kriterlerin gözetilmesi gerekir. Bunlardan en önemlisi , belirlenen markanın farklı, işletmeye özgü unsurlara sahip olmasıdır. Bu bağlamda belirlenen markanın bir anlamının olması , logosunun olması, Türkçe ya da yabancı dilde olması şart değildir.
Öncelikle ilgili olunan konu, yani çalışılacak olan iş konusunun doğru bir şekilde tespiti yapılmalı ve ardından da bu konuda markanın daha önce başkaları tarafından tescil edilip edilmediği uzman tarafından araştırılmalıdır. Marka araştırması sonucu olumlu ise tescil işlemlerinin başlatılması ve ardından da tescil sürecinde marka başvurusunun takibinin yapılarak gerekli yerlerde müdahalelerin yapılması, marka başvurusunun sorunsuz , olumlu sonuçlandırılabilmesi açısından fayda sağlayacaktır.
Patent tescili ile her buluş konusu korunabilir mi ?
Patentin konusu buluştur. Buluş, teknik bir anlamda spesifik bir problemin çözümüdür. Patent, teknik yönü olan buluşlara verilir, teknik olarak çözüm üretmeyen buluşlara patent verilmez.
Aynı teknik probleme farklı çözümler üretilebilir. Dolayısıyla aynı soruna ilişkin birden çok buluş meydana getirilip bu buluşlara farklı patentler alınabilir. Teknik olarak var olan bir probleme dair üretilen her çözüm farklı bir patent tescilinin konusu olabilecektir.
Bir buluşa patent belgesi verilebilmesi için söz konusu buluşun yeni , tekniğin bilinen durumunu aşması ve sanayiye uygulanabilir olması gerekir
Geniş anlamda patent, hem buluş üzerindeki tekel hakkı, hem de bu hakkı ispatlayan belgeyi ifade eder.
Coğrafi İşaret Nedir? Mahreç ve Menşe işaret arasındaki fark ?
Coğrafi işaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökeninin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülkeyle özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir.
Ürünün hangi yöre veya bölgeden kaynaklı olduğunu belirtir. Özellikle ilgili coğrafi bölgenin iklim ve toprak yapısından kaynaklanan ürünler için coğrafi işaret kullanılır. Bazen de coğrafi işarete konu ürün, kalitesini ve özelliklerini bazen insan faktöründen alabilir . Sözgelimi, o coğrafi bölgedeki üretim becerileri ve gelenekleri ürüne özellik katabilir.
Coğrafi işaretler Menşe Adı ve Mahreç İşareti olarak ikiye ayrılmıştır.
Bir ürünün özellikleri , coğrafi sınıfları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge ya da ülkeden kaynaklanıyorsa coğrafi işaret menşe adı olarak nitelenir. Bu durumda, ilgili ürünün, tüm ya da esaslı özellikleri o yere özgü doğa veya beşeri unsurlardan kaynaklanır. Yine ilgili ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemleri tümüyle ilgili yer sınırları içinde yer alır. Bir ürün, niteliklerini ancak ait olduğu yerden aldığı takdirde menşe adı kullanılabilir. Sadece Küba’da yetiştirilen Havana Tütünü, sadece Meksika’da üretilen Tekila içkisi, sadece Fransa’da üretilen Bordeux şarabı Menşe olarak korunmuş Coğrafi işaretli ürünlerdir.
Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, bölge veya ülkeden kaynaklanan, belirli bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından bu coğrafi alanla özdeşleşen, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az biri belirlenmiş coğrafi alanın sınırları içinde yapılan ürünleri tanımlayan adlar ise mahreç işaretidir.
Dolayısıyla usulüne uygun olarak MAHREÇ İŞARETİ ile olarak korunmuş olan bir ürün başka bir bölgede de üretilebilirken MENŞE İŞARETİ alınmış bir ürünün mutlaka o yörede üretilmesi zorunludur.
Daha fazla bilgiye ulaşmak için;
Ümit Güvercin - umit@donusumpatent.com.tr
